جمـع شـدگيـهـا ، تـوئيـسـت و كـروات
جمـع شـدگيـهـا ، تـوئيـسـت و كـروات
همه ميدانيم كه پرواز با پـاراگلايدر خالي از خطر نيست . خطراتي كه با احتياط و آمادگي ميبايست با آنها روبرو شويم . پـاراگلايـدر سازه اي نرم دارد و در هواي پويا و بي ثبات كه مدام در حال حركت و جنب و جوش است حركت ميكند . بهمين دليل در مقابل حركتهاي شديد هوا بال ما ميتواند جمع شود . جمع شدگيها يا بهتر بگوئيم مسائل و پيچيدگيهايي كه از آن ناشي ميشوند همچون كراوات ، توئيست و خلباني بيش از حد ، در صدر عواملي هستند كه باعث حوادث ميشوند . اين مسائل علل خاصي دارند و اكثراً قابل جلوگيري و در بيشتر اوقات جبران شدني هستند . گاهي اوقات نيز بناچار بايد دست به كمكي برده و از چتر نجات استفاده كنيم .
جلـوگيـري از جمع شدگيـها ، بهتـرين راه است
اولاً نسبت به سطح خلباني خود صادق و روراست باشيم . اگر شرايط براي شمـا مناسب نيست از بلند شدن خودداري كنيد . اگر در حال پرواز هستيد و هوا بد شد ، براي فرود آمدن تاَمل نكنيد . ثانياً يك خلباني فعال ، از 99% جمع شدگيها جلوگيري ميكند . حتي در توربولانسهاي شديد نيز ميتوان بدون يك جمع شدگي مهم فرود آمد . شگرد جلوگيري از آن در جبران مداوم تغيير فشاري است كه بال به شما منتقل ميكند . عاملي كه اگر بالتان را خوب بشناسيد و براي سطح شما مناسب باشد ، نتيجه آن به مراتب بهتر خواهد بود . بخاطر بسپاريد كه هر چه بال پيشرفته تر باشد عكس العملهاي آن نيز سريعتر و خشن تر است . فشار بال با بدن و ترمزها جبران ميشود . ولي لازم به ذكر است كه هميشه بايد يك سرعت نسبي خوب داشته باشيد . جلوي بال را با ’’ ترمز زياد‘‘ نگيريد به اين گمان اينكه ’’ فشار زيادي ‘‘ در بال داريد . بر عكس با اين عمل خطر يك واماندگي ناگهاني را در مقابل تغيير شديد باد نسبي به جان ميخريد . نزديك زمين و مخصوصاً در توربولانسها بايد از بردن بال در زاويه هاي شديد خودداري كنيد . به گفته ديگر نه زياد ترمز كنيد و نه زياد گاز بدهيد . توصيه ميشود كه هيچگاه ترمزها را رها نكنيد . چه هنگام برگشتن براي بلند شدن و چه براي نشستن در صندلي ، چون يك جمع شدگي ناگهاني در اين وضع وقت چنداني براي تصحيح باقي نميگذارد .
در مقـابل يـك جمع شدگـي بـزرگ ناگهـاني چكـار كنيم ؟
قبل از هر كاري ارتفاع خود را ارزيابي كرده و هميشه آنرا در نظر داشته باشيد . اگر خلبان به اندازه كافي سريع و حساس باشد ميتواند يك جمع شدگي 50% را تقريباً بدون عوض شدن مسير اوليه باز نمايد . بر عكس در بعضي جمع شدگيهاي شديدتر يك يا دو چرخ 360 درجه براي جبران آن اجتناب ناپذير است . بهمين دليل بايد ارتفاع را خوب ارزيابي كنيد تا در اين يكي دو چرخ به ديواره نرسيد . اگر جمع شدگي قابل جبران نبود و ارتفاع كمي داشتيد ، در پرتاب بلافاصله چتر نجات شك نكنيد . بخاطر داشته باشيد كه چترهاي نجات حدود 50 متر براي باز شدن نياز دارند .
جبــران با قدرت و ظرافت زيــاد
اولين اقدام جلوگيري از سرعت گرفتن و چرخش بال است . ولي بياد داشته باشيد در جلوگيري از آن افراط نكنيد . زيرا امكان تحريك واماندگي در قسمت باز بال وجود دارد . بهمين دليل در جمع شدگيهاي خيلي شديد كم كردن سرعت تا دو چرخش 360 درجه بهتر به نظر ميرسد . البته در حاليكه ترمز بال باز ( خارجي ) را آرام آرام ميكشيد و بال جمع شده ( داخلي ) را پمپ ميكنيد . در جمع شدگيهاي كوچكتر وزنتان را بطرف بال باز انداخته و با كمي ترمز به آن كمك ميكنيد . بدين ترتيب فشار داخلي قسمت جمع شده افزايش يافته و آسانتر باز ميشود . ’’’’ مواظب باشيد ترمز را بيش از حد نكشيد ‘‘‘‘
چگـونگـي پمـپ كردن
ترمز طرف جمع شده را محكم و با قدرت بكشيد . در جمع شدگيهاي بزرگ ترمز را حتي پائينتر از نقطه واماندگي بايد كشيد . ولي با توجه به سرعت قسمت باز بال كه در حال پرواز است . مرز آنرا هم با فشار داخلي بال در ترمزهـا حس خواهيد كرد كه از شما ميخواهد كه دستتان را بالا برده و به وضعيت عادي پرواز برگردانيد . پمپ كردن بال بايد يك حركت آهسته و ممتد باشد و هرگز نبايد دستتان را پائين نگهداريد . اگر با اولي باز نشد ميبايست دوباره تكرار كنيد . وقتي به نقطه فشار رسيديد بايد ترمز را شل كنيد چراكه بال شروع به باز شدن كرده است . از پمپهاي كوچك و كوتاه و ’’ بال بال زدن ‘‘ جداً خودداري كنيد .
چه موقعي چتـر نجـات بكشـيم ؟
يك جمع شدگي نزديك زمين بسيار خطرناك است . زيرا وقت كافي براي عكس العمل نداريم . بهمين دليل اولين مسئله برآورد ارتفاع و گرفتن تصميم صحيح بر مبناي آن است ، حال چه بيرون كشيدن و پرتاب كمكي يا در آوردن جمع شدگي و باز كردن بال باشد . بخاطر داشته باشيد كه اكثر چترهاي نجات حداقل به 60 متر ارتفاع براي باز شدن صحيح نياز دارند . هر چند كه بعضي از آنها با 30 متر ارتفاع هم باز ميشوند . هميشه سعي در كشيدن كمكي بهتر از نكشيدن آن است . سقوط با چتر نجات به مراتب بهتر از برخورد با ديواره يا زمين با حداكثر سرعت است . در موقعيتهاي پيچيده در استفاده از آن شك نكنيد .
چه عواملي باعث بدتر شدن موقعيت ميشوند ؟
اولين دشمن كنترل بيش از حد است . داستان هميشگي : يك جمع شدگي ناخواسته ، خلباني ( ترسيده ) كه براي جبران جمع شدگي ترمزها را بيش از اندازه ميكشد و باعث واماندگي بال باز ميشود . اينك خلبان بيش از پيش ترسيده و ترمزها را رها ميكند . اين عمل باعث يك كله كردن غير متقارن شديد ميشود ، كه ميتواند يك توئيست يا كروات هم به آن اضافه شود .
چطور يك توئيست را حل كنيم ؟
يك جمع شدگي ناخواسته باعث ميشود كه وزن خلبان به همان سمت بيافتد . اگر به آن حركت بال كه در حال سرعت گرفتن است را اضافه كنيد ، ميتواند به يك توئيست يا پيچيده شدن تمام آويزها يا بندها منتهي شود . اولين كار ارزيابي سريع اوضاع است : اگر خيلي پائين هستيد در پرتاب كمكي ترديد نكنيد . اما اگر هنوز وقت يعني ارتفاع كافي داريد سعي در پايدار كردن بال در پرواز مستقيم نمائيد . براي اين كار ميتوانيد از آويزهاي اصلي ترمز در بالاي محل توئيست استفاده كنيد . شايد بخاطر نيروي گريز از مركز اينكار مقدور نباشد . در اينصورت بايد سعي كنيد آويزها را از بالاي محل توئيست گرفته و آنها را بطرف مخالف پيچيده شدنشان فشار دهيد . اگر هنگام انجام اين اعمال متوجه افزايش قابل توجه سرعت و نيروي گريز از مركز شديد ، موقع آنست كه چتر نجات خود را پرتاب كنيد چون امكان بيهوشي بخاطر فشار جي بر بدن وجود دارد .
چـرا كروات بوجود ميايد ؟
بعضي اوقات يك جمع شدگي ساده تبديل به يك كروات كوچك ميشود . موقعيتي كه حالت رواني آن بدتر از خطر واقعي آن است . زيرا اكثر كرواتها را ميتوان جبران و باز كرد . كروات هنگامي رخ ميدهد كه با يك جمع شدگي ، پارچه بين آويزها گير ميكند . امكان كروات در بالهايي كه آويزهاي زياد و يا پارچه خارجي بيشتري دارند بالاست . براي باز كردن كروات ميتوانيد از پمپ كردن همچون يك جمع شدگي ساده استفاده كرد . اگر باز نشد ، مسئله مهم نگه داشتن بال در پرواز مستقيم و با سرعت است . يعني جلوي بال را نگيريد و بيش از حد براي جلوگيري از چرخش ترمز نكنيد ، فقط به مقدار لازم ترمز بكشيد . حالا ميتوانيم با استفاده از آويزهاي بند A يك جمع شدگي كوچك را در محل كروات بوجود آوريد . در اكثر مواقع با باز كردن اين جمع شدگي ، موفق به در آوردن پارچه از زير آويزها ميشويد . در مورد يك كروات بزرگ نيز تكنيك همان است و اولين نگراني ما بايد در نگه داشتن بال در پرواز مستقيم و با ثبات باشد . سپس با تحريك يك يا چند جمع شدگي تا باز شدن كامل آن ادامه ميدهيد . در بعضي مواقع تنها كشيدن آويز صحيح قسمتي كه پارچه گير كرده كارساز ميباشد . گاهي اوقات ممكن است بخاطر جبران بد يك مانور باعث كله كردن نامتقارن بال شويد . قسمت داخلي در خودش جمع شده و پايداركننده بعلت باد نسبي ميان آويزهاي مركزي رفته و گير ميكند . اگر به موقع آنرا رفع نكنيد نتيجه يك اسپين وحشتناك و غير قابل كنترل است . در اينجا نسبت به ارتفاعي كه داريد بايد در كمتر از يك ثانيه تصميم گرفته و عمل كنيد . اگر پائين هستيد پرتاب كمكي بهترين راه حل است . ولي اگر هنوز ارتفاع داريد ميتوانيد توسط يك واماندگي با ثبات ، سعي در حل آن نمائيد .
وامـانـدگـي بـا ثبـات
اين يك مانور اساسي امنيت بوده و وسيله اي براي حل بسياري از مشكلات در پرواز بشمار ميرود . البته اگر ارتفاع كافي داشته باشيد . بهتر است قبلاً آنرا به همراه يك مربي با تجربه روي آب تمرين كنيد . شايد اينكار برايتان ميسر نباشد ولي دانستن تئوري واضح و روشني از آن نيز ميتواند در مواقع ضروري نجاتتان دهد . براي وارد شدن به واماندگي بايد ترمزها را بصورت متقارن و عميق بكشيد تا افتادن بال از پشت و سقوطتان را حس كنيد . بايد سقوط اوليه را تحمل و هميشه ترمزها را متقارن نگه داريد . اجازه ندهيد كه حركتهاي بال تعادل شما را بهم بزند . وقتي بال در حال سقوط بالاي سرتان ثابت شد ، دستهايتان را آرام و متقارن و همزمان تقريباً تا ارتفاع سينه بالا بياوريد . اينك حركتهاي بال آرامتر شده و گوشه هاي آن مقداري جلو ميايد و خواهيد ديد كه بال با ثبات بطرف عقب پرواز ميكند . اكنون شما در يك واماندگي با ثبات هستيد . حالا با رها كردن ترمزها بصورت متقارن ميتوانيد از آن خارج شويد . بايد جلوي كله كردن نه چندان شديد بال را در آخر و بدون خشونت بگيريد . چراكه اگر در جلوگيري از كله كردن بال زياده روي كنيد ، ممكن است مجدداً به واماندگي وارد شويد . روشن است كه با يك كروات بزرگ با ثبات كردن بال مشكلتر است ، مخصوصاً اگر با توئيست همراه باشد . ولي باز كردن آن ممكن و با ارتفاع كافي توصيه ميشود .
نسخه ايي براي حل كرواتهاي بزرگ : ارتفاع ، خونسردي و داشتن درايت براي پرتاب بموقع كمكي .
وضعيتهـاي خيلـي بـد
هنگاميكه ارتفاع بسيار كم و حل جمع شدگي غيرممكن و زماني هم براي پرتاب كمكي نمانده ، الويت شما بايد جلوگيري از سرعت چرخشي باشد . يعني جلوي چرخش يا اسپين را بگيريد . در طول اسپين با بالي كه نيمي از آن جمع شده نزديك به صد كيلومتر در ساعت سرعت داريد . در اين مواقع رسيدن به زمين با واماندگي با ثبات بهتر از رسيدن با يك چرخش غير قابل كنترل است . هيچگاه تسليم نشويد و بدانيد در بدترين شرايط هميشه امكان تغيير مسير و جلوگيري از آسيب بيشتر وجود دارد .
توجه: هرگونه کپی برداری از مطالب وبلاگ با درج نام وبلاگ انجمن هوانوردی شیراز بلامانع می باشد.
پرنده مردنیست پرواز را به خاطر بسپار